2022
कोकणी शिमगा : देवाची पालखी आपल्या घरी येते
फाल्गुन पौर्णिमेनंतर वसंतोत्सव सुरू होतो, ज्याला वसंतशुत असेही म्हणतात. या ऋतूत होळीच्या रंगामुळे एक वेगळाच सण आहे. होळी हा महाराष्ट्रातील प्रमुख सण आहे. सर्व प्रदेशांमध्ये, एकत्र जमून होळी साजरी करण्यासाठी वेगवेगळ्या गोष्टी केल्या जातात. विशेषतः कोकण हा होळी सणासाठी प्रसिद्ध प्रदेशांपैकी एक आहे. कोकणच्या दिशेने जाणाऱ्या सर्व मार्गांवर त्या दिवसात खुप वाहतूक असते. रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग पर्यंतचा शिमगा गावकऱ्यांच्या मनाला खूप प्रिय आहे. काही गावकरी कामासाठी शहरात जातात पण शिमग्यासाठी कोकणात परततात.
दहन म्हणजे सुकलेल्या झाडाची लाकडे रचून त्याभोवती सुखा गवत लावले जाते, जे गावातून वाईट गोष्टी आणि नकारात्मकतेचे प्रतीक दर्शवते. यावेळी सर्व ग्रामस्थ एकत्र येतात.
सर्व गावकरी मिळून त्याभोवती रिंगण करुन गावदेवीला साकडे घालत पालखी वरिल विशेष पारंपरीक गीत बोलतात त्या गीतात पालखी कक्षी सजली आणि त्या पालखी मध्ये कोणत्या देवता आहेत त्यावरिल सुंदर कहाणी आहे.नंतर आरोळी देऊं होळी ला अग्नि दिली जाते.नवस असल्यास किंवा नवीन लग्न झालेले लोक होळित नारळ अर्पण करतात ते नारळ नंतर बाहेर काढुन फोडून प्रसाद म्हणून खाल्ला जातो.
होळी दहनाचा दिवशीच संध्याकाळी गावदेवीची पालखी सजवली जाते सर्व गावकरी तिथे जमा होतात गावात पूर्वापार चालत आलेल्या परंपरेनुसार गावातील प्रमुख ४ मानकार्यांच्या हस्ते ती सजवली जाते त्या मानकर्याना खोत म्हंटलं जात. ती त्या होळीला प्रदक्षिणा घालुन जंगलात स्थीत अस्लेल्या गावदेवीचा मंदिरात जाते तीथे गावची दुसरी होळी लागते पाहिली होळी 2:00 चा सुमारास लागते आणि जंगलातली पहाटे 3:30 ला.तिथली प्रथा थोडी अनोखी अहे तिथे होळी सजवताना एक बांबू बांधला जातो त्याच एक टोक होळी मधे आणि एक टोक बाहेर कमानी सद्रुष्य झुकवला जातो त्या टोकाला एक कोंबडीच पिलू बांधला जातो अन मानकर्याने ते बांबू एका घावात तोडण अपेक्षित असत .तोडल्यावर ते पिल्लू ते घेउन त्याच पालन पोषन करतात.
त्या रात्री पालखी गावदेवी मंदिरात ठेवतात आणि काहीजण तिथेच झोपतात. दुसऱ्या दिवशी सर्व गावकरी गावदेवी मंदिरात येउन पालखीची ओटी भरतात आपले नवस बोलतात तिथुन पालखी शेजारील गावात जंगलातुन जाते कारण त्या देवी बहीणी आहेत जोपर्यांत आमची पालखी पोहोचत नाही तोपर्यंत तेथील शिमगा सुरू होत नाही .पालखी त्या गावी 2 दिवस असते ते मनोभावे ती नाचवतात त्या 3 पालख्या एकत्र भेटतात त्या 3 बहिणी आहेत तो क्षण अंगावर रोमांच आणतात. 3 दिवसांनी पालखी आमचा मुळ गावी माघारी येते आणि पालखीच स्वागत जंगी होत मग ती गावात मानकर्यांकडे नाचवली जाते आणि मग सर्वांच्या घरी दर्शनाला येते.
पंचमी ला पालखी आणी शिमगोत्सवाची सांगता होते असा शिमगा कोकणात 7 दिवस चालतो काही कोकणाच्या प्रभागात 15 दिवस चालतो गाव मोठे तर पालखी घरोघरी जाण्यास जास्त दिवस..
नक्किच कोकणातील अशा अनोख्या शिमगा होळीला एकदा भेट द्या.
Ohh...WOW...
How our heritage is connected?
Whatever you have narrated are present in many parts of Kerala also. Of course, we have a common heritage...
Happy to see you carrying the palanquin... excellent that you continue with these heritage festivals even now - and in Kerala, much orthodox rituals are becoming more common and popular!
Holika Dahan photo and video looks great!
Dance with the Palanquin in your video also resembles some in Kerala!
As usual, all the shots have come out well...
Highly appreciate your contribution, dear @Praniketmore
👌🌹🤝
Completely agree with @abhishekpatk
You have covered all the details of the कोकणी शिमगा minutely @Praniketmore 👍
Apart from 'Dashavtaar' I had heard about this tradition of Konkan a lot.
And now from your post, I come to know about it very closely. Thanks a bunch, dear 💐 🤝
कोकणी शिमगोत्सव: रंग, उल्हास आणि सांस्कृतिक अभिमानाचा मेळा!
@Praniketmore सुंदर आणि साहित्यपूर्ण लेखनासाठी हार्दिक अभिनंदन! आपल्या शब्दांतून कोकणी शिमगोत्सवाची विविधता, सांस्कृतिक समृद्धी आणि आदिवासी वारसा जणू डोळ्यासमोर जिवंत उभा राहतो.
होळीचा धुंद रंग, पालखीचा गर्व आणि माणसांची सांस्कृतिक एकता यांचे चित्रण काही चित्रपटांच्या रंगात उतरवले आहे. लेखनातील सामाजिक, सांस्कृतिक आणि धार्मिक मूल्ये प्रेरणादायी आहेत. अशा प्रकारे आपल्या सांस्कृतिक परंपरांमध्ये सहभागी होऊन आपण आपला अभिमान व्यक्त करता हे खरोखर कौतुकास्पद आहे.
.
तुमच्या योगदानाबद्दल पुन्हा एकदा अभिनंदन आणि धन्यवाद!
